آموزش لینوکس _ قسمت هشتم

آموزش لینوکس _ قسمت هشتم

آموزش لینوکس _ قسمت هشتم _ shell

باز دوره امتحانات شد و باز من شرمنده شما شدم!
از همه اونایی هم که جواب سوالاتشون رو هنوز ندادم واقعا عذر می خوام.در اولین فرصت جواب ها رو براتون میل می کنم.بدون هیچ حرف دیگه ای بریم سراغ بحث امروز.
به دلیل اهمیت بالایی که مفهوم shell در لینوکس دارد، این قسمت و چند قسمت آینده را به این موضوع اختصاص می دهیم.

مهمترین فایل ها

هسته
هسته قلب سیستم عامل لینوکس است. منابع لینوکس و ارتباط بین سخت افزار های اصلی و جانبی را مدیریت می کند.منظور از منابع، کلیه تسهیلات و امکاناتی است که این سیستم عامل در اختیار
می گذارد.برای مثال توانایی ذخیره داده ها،چاپ داده ها توسط چاپگر، حافظه، مدیریت فایل و غیره.
هسته تصمیم می گیردکه چه کسی، کی و برای چه مدت از این منابع استفاده خواهد کرد.
همچنین این اطمینان را می دهد که فرایندها و از جمله فرایند های سرور،دقیقا در زمان صحیح آغاز شده و پایان یابند.هسته وظایف مهم دیگری نیز دارد .برای شروع تنها کافیست بدانیم که هسته مهمترین فایل سیستم است.

SHELL
زبانی که کامپیوتر درک می کند زبانی از 0 و 1 ها است که زبان دودویی نامیده می شود.دستورات کامپیوتری در واقع با همین زبان دودویی_که خواندن و نوشتن آن برای تمامی ما مشکل است_سر و کار دارند.به این ترتیب برنامه خاصی در سیستم عامل وجود دارد که shell نامیده می شود.shell دستورات و فرامین را به زبان انگلیسی می پذیرد و سپس آن را به زبان کامپیوتر یعنی همان زبان دودویی ترجمه
می کند.
Shell یک مفسر زبان دستوری است که دستوراتی را که از ابزار ورودی استاندارد(صفحه کلید) و یا فایل خوانده است، اجرا می کند.لینوکس معمولا از یکی از متدوال ترین shell های زیر استفاده می کند.(در
MS-DOS ،COMMAND.COM همان SHELL است که اهداف مشابهی دارد اما به اندازه SHELL در لینوکس قدرتمند نیست.)

نام shell : توضیح
BASH(Bourne-Again SHell) :متداول ترین shell در لینوکس
CSH(C SHell) :گرامر و طرز استفاده از CSH بسیار مشابه زبان برنامه نویسی C است.
و KSH(Korn SHell)

انواع SHELL (به طور کلی)
همان گونه که افراد زبان ها و لهجه های متفاوتی را می شناسند، کامپیوتر نیز با انواع مختلفی از
SHELL ها سر و کار دارد:
• Sh یا Shell Bourne :shell اولیه که هنوز در سیستم های یونیکس و محیط های وابسته به یونیکس استفاده می شود.این shell پایه است،برنامه ای است کوچک با ویژگی هایی اندک.
• Bash یا SHell) (Bourne Again :shell استاندارد GNU.احتمالا بهترین نوع برای استفاده توسط کاربران مبتدی. علاوه بر اینکه ابزاری قدرتمند برای کابران پیشرفته و حرفه ای محسوب
می شود.در لینوکس bash ،shell استاندارد برای کاربران عمومی است.این نوع shell می تواند
جایگزین نوع Bourne شود و این بدان معنی است که دو نوع shell مذکور با یکدیگر قابل مقایسه
هستند:دستوراتی که در Shell نوع Sh عمل می کنند، در bashنیز کار می کنند.در حالیکه عکس
این مطلب همیشه درست نیست.
• csh یا shell C :همانگونه که گفته شد، از لحاظ نحوی(دستوری) این نوع مشابه زبان برنامه نویسی C می باشد.گاهی اوقات مورد استفاده برنامه نویسان قرار می گیرد.
• tcsh یا shell turbo C :جانشین shell عمومی C، که سرعت آن افزایش یافته است.
• Ksh یا shell Korn: جانشین shell Bourne با پیکربندی استاندارد و کابوسی برای کاربران مبتدی.

هر یک از انواع ذکر شده دستورات کاربر را می خواند(از طریق صفحه کلید یا ماوس) و به سیستم عامل لینوکس می گوید که کاربر چه چیزی می خواهد.
برای این که بدانید از کدام نوع shell استفاده می کنید، دستور زیر را تایپ کنید :
$ echo $SHELL
طریقه استفاده از SHELL
برای استفاده از shell ( شما به محض log in کردن به سیستم شروع به استفاده از shell می کنید.) باید دستورات را تایپ کنید. در ادامه لیستی از متداولترین دستورات آمده است:

فرمان های معمول در لینوکس
توجه داشته باشید که دستورات زیر تنها برای کاربران جدید یا مبتدی است.هدف این است که اولا در صورت استفاده از این دستورات بیشتر با SHELL سیستم خود اشنا شوید و ثانیا شما به برخی از این دستورات در SHELL SCRIPT خود احتیاج دارید. اگر کمک و یا اطلاعات بیشتری را راجع به دستوری بخواهید، می توانید از دستور زیر که به عنوان مثال برای دیدن کمک و یا گزینه های مربوط به فرمان date است، استفاده کنید:
$ date - -help
یا برای دیدن کمک یا گزینه های مربوط به فرمان ls :
$ ls - -help | more
ببینید زمانی که دستورات زیر را تایپ می کنید چه اتفاقی می افتد:
$ man ls
$ info bash

فرمان های لینوکس

شکل گرامری فرمان : موارد استفاده

date : برای مشاهده تاریخ.
who : تعیین اینکه چه کسی از سیستم استفاده می کند.
pwd :دایرکتوری های مشغول به کار را چاپ می کند.
ls یا dirs :فایل های موجود در دایرکتوری جاری را فهرست می کند.
{ نام فایل } < cat : برای ایجاد فایل متنی. نکته: برای توقف یا پایان دادن به فایل کلید کنترل (CTRL) را نگه دارید و کلید D را بزنید.(CTRL+ D)
{نام فایل} cat : برای دیدن فایل های متنی.
{نام فایل} more: برای نمایش یک فایل در هر زمان به صورت full screen.
{فایل 2} {فایل 1 } mv: برای تغییر مکان و یا تغییر نام فایل یا دایرکتوری.
{فایل جدید} {فایل قدیمی} ln : برای ایجاد کپی های چند تایی از فایل با پیوند های مختلف.بعد از این دستور هر دو فایل جدید و قدیمی به یک نام ارجاع می دهند.به عبارت دیگر برای پیوند یک نام فایل به نام فایل دیگر.
فایل1 rm: برای حذف فایل.
{نام دایرکتوری} rm – rf :تمامی فایل های دایرکتوری یا زیر دایرکتوری داده شده را حذف می کند.در استفاده از این فرمان بسیار دقت کنید.
{نام فایل} chmod : برای تغییر اجازه دسترسی به فایل.
mail: می توانید mail خود را با این فرمان بخوانید.
who am i: برای مشاهده اطلاعات بیشتر راجع به کاربر جاری.
logout (یا CTRL+D) : برای خارج شدن(log out).
{نام کاربر} mail: ارسال mail به شخص دیگر.
{نام فایل} wc: برای شمارش خطوط، کلمات و حروف فایل داده شده.
{نام فایل} {کلمه مورد نظر} grep: برای جستجوی خطی که با الگوی داده شده مطابقت دارد، در فایل مشخص شده.
{نام فایل} sort –r –n –nr:برای مرتب سازی فایل به یکی از ترتیب های زیر:
- r: عکس ترتیب عادی.
- n:مرتب سازی به ترتیب عددی.
- nr:مرتب سازی به ترتیب عکس عددی.
{نام فایل} {شماره خط} tail - |+: برای چاپ اولین یا اخرین خط فایل داده شده.
{فایل2} {فایل1} cmp یا {فایل2} {فایل1} diff: برای مقایسه فایل ها.
{نام فایل} pr : برای چاپ فایل.

Processes چیست؟
Process (فرایند) هر نوع برنامه یا کاریست که توسط PC شما انجام می شود.برای مثال $ ls – IR ،یک دستور یا درخواست برای فهرست کردن فایل های موجود در دایرکتوری و تمام زیر دایرکتوری های دایرکتوری جاری شماست.این، یک نوع فرایند است.process ،یک برنامه(دستور داده شده توسط کاربر) برای انجام یک سری کارهاست.در لینوکس زمانی که شما یک process را اغاز می کنید، هر فرایند یک شماره
می گیرد،(که به ان PID یا Process-ID می گویند.) ، PID عددی از 0 تا 65535 است.

چرا به process احتیاج است؟
لینوکس یک سیستم عامل چند کاربره و چند کاره است.به این معنی که اگر بخواهید می توانید بیش از 2 فرایند را به طور همزمان اجرا کنید.به عنوان مثال برای اینکه بدانید چه تعداد فایل روی سیستم خود دارید، ممکن است دستوری مانند زیر را بدهید:
$ ls / -R | wc – l
این دستور زمان زیادی را برای جستجوی تمامی فایل های سیستم می گیرد.پس شما می توانید چنین دستوری را در background اجرا کنید یا به طور همزمان با دادن دستوری مثل:
$ ls / -R | wc –l &
علامت & در انتهای فرمان، به shell اعلام می کند که فرمان( ls / -R | wc –l) را آغاز کند و انرا در background اجرا کند و بلافاصله دستور بعدی را بگیرد.
مثال فوق یک فرایند است و عددی که توسط shell چاپ می شود PID نامیده می شود.از این PID ممکن است برای ارجاع به یک پروسه(process) در حال اجرای مشخص استفاده شود.

فرمان های مرتبط با process در لینوکس

نام فرمان : موارد استفاده

ps: برای مشاهده پروسه در حال اجرای جاری.
Kill {PID}: برای متوقف کردن هر پروسه.
ps – ag :برای گرفتن اطلاعات در مورد تمام پروسه های جاری.
Kill 0 : برای متوقف ساختن کلیه فرایند ها به جز shell.
linux-command &: برای فرایندهای background (علامت & برای قرار دادن دستور یا برنامه ای خاص در background استفاده می شود.)

توجه داشته باشید که شما تنها قادرید پروسه هایی را که خودتان ایجاد کرده اید، متوقف کنید.administrator معمولا می تواند 95-98% پروسه ها را متوقف کند.اما برخی پروسه ها نمی توانند متوقف شوند، مانند VDU.

تغییر مسیر ورودی/خروجی استاندارد
اغلب تمامی فرمان ها ،خروجی را به صفحه نمایش می دهند و ورودی را از صفحه کلید می گیرند، اما در لینوکس این امکان وجود دارد که خروجی به فایل فرستاده شود و یا ورودی از فایل خوانده شود.برای مثال فرمان $ ls خروجی را به صفحه نمایش می دهد.اما فرمان $ ls > filename خروجی را به فایل
می فرستد. معنی فرمان این است که خروجی فرمان ls را به فایل مشخص شده بفرست.
3 نماد اصلی برای تغییر مسیر وجود دارد: > و << و <.

(1) نماد تغییر مسیر <
شکل گرامری دستور: نام فایل < فرمان لینوکس
برای اینکه خروجی به فایل فرستاده شود.توجه داشته باشید که اگر فایل وجود داشته باشد،
باز نویسی می شود (با خروجی مربوط) و در غیر این صورت فایل جدیدی ایجاد می شود.
برای مثال برای فرستادن خروجی فرمان ls، دستور روبه رو را بدهید:
$ ls > myfiles
حال اگر فایل “myfiles” در دایرکتوری جاری شما موجود باشد،بدون هیچ نوع اعلام خطا بازنویسی
می شود.(در صورتی که بخواهید محتوای فایل قبلی را نیز حفظ کنید، باید از نماد تغییر مسیر بعدی استفاده کنید.)

(2) نماد تغییر مسیر <<
شکل گرامری دستور : نام فایل << فرمان لینوکس
برای فرستادن خروجی به انتهای فایل.توجه داشته باشید در صورتی که فایل وجود باشد،فایل باز خواهد شد و بدون حذف اطلاعات/داده های قبلی اطلاعات/داده ها در انتهای فایل نوشته می شوند و اگر فایل وجود نداشته باشد،فایل جدیدی ایجاد می شود.برای مثال برای فرستادن خروجی فرمان date به فایل موجود دستور روبه رو را بدهید:
$ date >> myfiles

(3) نماد تغییر مسیر >
شکل گرامری دستور : نام فایل > فرمان لینوکس
به منظور گرفتن ورودی برای فرمان لینوکس از فایل به جای صفحه کلید.
به عنوان مثال برای گرفتن ورودی از فایل برای فرمان cat، از فرم زیر استفاده کنید:
$ cat < myfiles

Pipes
Pipe راهی است برای برقراری ارتباط بین خروجی یک برنامه و ورودی برنامه ای دیگر بدون هیچ فایل موقتی.
در واقع pipe محلی موقتی برای ذخیره است که در آن خروجی یک فرمان ذخیره شده و سپس به عنوان ورودی برای فرمان بعدی عبور می کند.pipes برای اجرای بیش از دو فرمان(فرمان های چند گانه) از یک خط فرمان استفاده می شوند.
شکل گرامری فرمان: فرمان 2 |فرمان1

فرمان ها با استفاده از pipes

فرمان : مفهوم یا استفاده pipes
$ ls | more : در اینجا خروجی فرمان ls، به عنوان ورودی فرمان more در نظر گرفته می شود به طوریکه خروجی در هر زمان به صورت full screen چاپ می شود.
$ who | sort : در این حالت خروجی فرمان who به عنوان ورودی به فرمان sort داده می شود به طوریکه به صورت لیست مرتب شده ای از کاربران چاپ خواهد شد.
$ who | wc –l : در این حالت خروجی فرمان who به عنوان ورودی به فرمان wc داده می شود، به طوریکه تعداد کاربرانی را که وارد سیستم شده اند(logon کرده اند) را چاپ می کند.
$ ls –l | wc –l : اینجا خروجی فرمان ls به عنوان ورودی به فرمان wc داده می شود به طوریکه تعداد فایل ها در دایرکتوری جاری را چاپ می کند.
$ who | grep raju : در این حالت خروجی فرمان who به عنوان ورودی به فرمان grep داده می شود به طوریکه نام کاربر خاص را در صورتی که logon کرده باشد چاپ می کند و در غیر این صورت چیزی را چاپ نمی کند.

Filter
اگر فرمان لینوکس ورودی خود را به فرم استاندارد بپذیرد و خروجی اش را نیز به فرم استاندارد تولید کند، به عنوان فیلتر شناخته می شود. Filter برخی فرایند ها را روی ورودی انجام داده و خروجی را می دهد.برای مثال فرض کنید فایلی با عنوان hotel.txt با 100 خط داده، داریم و می خواهیم محتویات این فایل از خط شماره 20 تا خط 30 را چاپ کرده و نتایج را در فایلی با نام hlist ذخیره کنیم، دستور زیر را می دهیم:
$ tail +20 < hotel.txt | head –n30 >hlist
در اینجا head ، filter است که ورودی اش را از فرمان tail می گیرد ( فرمان tail با انتخاب از خط شماره 20 از فایل داده شده به عنوان مثال hotel.txt، آغاز می شود.)و خروجی آن به فایل hlist تغییر مسیر داده است